Mô hình vai đầu vai – Ý nghĩa, cách giao dịch với mô hình vai đầu vai

1. Mô hình vai đầu vai

Mô hình vai đầu vai hay Head and shoulders là một mô hình mô tả sự biến động về giá, giúp báo hiệu sự đảo chiều xu hướng trong tương lai. Head and shoulders là mô hình đã được sử dụng từ rất lâu trong đầu tư chứng khoán, tiền ảo… Giúp nhà đầu tư dự đoán gần chính xác nhất về xu hướng biến động giá của chứng khoán.
Mô hình vai đầu vai được mô tả dưới dạng biểu đồ đường cơ sở, với 3 đỉnh. Trong đó, 2 đỉnh bên ngoài có chiều cao gần như nhau và đỉnh ở giữa cao nhất). Từ mô hình head and shoulders, nhà đầu tư có thể dự đoán biến động giá tăng sang giảm hay ngược lại.

Mô hình vai đầu vai được sử dụng nhiều trong giao dịch chứng khoán để nhận định về thị trường, xu hướng biến động của cổ phiếu. Những ưu điểm mà head and shoulders mang lại:

• Dựa vào mô hình head and shoulders mà nhà đầu tư có thể xác định được khoảng giá để đặt mục tiêu lợi nhuận, hạn chế rủi ro.
• Dựa trên các đỉnh và đáy về giá của mô hình, người chơi đặt lệnh chốt lời, cắt lỗ hiệu quả.
• Khi mô hình head and shoulders hoàn hảo diễn ra, nhà đầu tư có thể nhận định được xu hướng tăng hoặc giảm của mã cổ phiếu trong giai đoạn tiếp theo.

Nhược điểm lớn nhất của mô hình này là xu hướng đảo chiều quá mạnh, ảnh hưởng đến biến động giá theo cùng một hướng.

2. Các yếu tố cấu thành mô hình vai đầu vai

Mô hình đầu vai sẽ báo hiệu cho các nhà đầu tư về xu hướng đảo chiều giá trong tương lai. Những nhà đầu tư sẽ dựa vào đó để đưa ra quyết định giao dịch của mình. Hiện này mô hình đầu vai sẽ được phân thành 2 loại phổ biến.
Mô hình vai đầu vai thuận:

• Vai trái: Thời điểm bắt đầu hình thành xu hướng tăng giá chứng khoán, kết hợp với khối lượng giao dịch lớn. Sau khi tạo đỉnh đầu tiên của giá chứng khoán, thị trường sẽ có điều chỉnh giảm tạo đáy.
• Đầu ở giữa: Từ điểm đáy của vai trái, giá chứng khoán bắt đầu tăng trở lạnh, tạo đỉnh và cao hơn đỉnh của vai trái. Đi kèm với đó là khối lượng giao dịch cũng tăng mạnh, thấp hơn hoặc bằng giai đoạn tạo đỉnh vai trái. Sau khi tạo đỉnh, giá lại bắt đầu điều chỉnh đi xuống tạo đáy ngang bằng với đáy đầu tiên. Khi nối 2 đáy của vai trái và đầu lại có thể tạo thành đường neckline.
• Vai phải: Thời điểm cố gắng phục hồi của mã chứng khoán. Lúc này, từ đáy giá sẽ tăng dần trở lại, tạo định nhưng chỉ cao bằng đỉnh vai trái. Sau đó sẽ quay đầu giảm, đồng thời phá vỡ đường viền neckline và báo hiệu xu hướng giá đi xuống.
• Đường viền cổ: Yếu tố quan trọng trong mô hình, đóng vai trò mức hỗ trợ khi dự đoán mô hình vai đầu vai giảm giá. Có thể coi, đường viền cổ là mức kháng cự để các nhà đầu tư tìm kiếm đầu và vai tăng giá trở lại. Đặc điểm đường viền cổ có thể thẳng hoặc hơi vênh.

Về cơ bản, mô hình vai đầu vai hoàn hảo sẽ với đường 2 đáy và 2 đỉnh bằng nhau. Nhưng trong thực tế, rất hiếm khi xuất hiện mô hình head and shoulders có độ hoàn hảo như vậy. Thông thường, các đỉnh vai trái và vai phải sẽ không bằng nhau, 2 đáy cũng có sự chênh lệch.
Giá và khối lượng chứng khoán giao dịch là 2 yếu tố quan trọng, trong phân tích mô hình này. Việc tạo đỉnh ở vùng đầu nhưng khối lượng giao dịch của chứng khoán không tăng mạnh, cho thấy động lực đã yếu đi. Bên cạnh đó, khối lượng phần vai phải thấp cũng cho thấy số lượng cổ phiếu thu hẹp và bị lấn át bởi xu hướng bán ra.
Mô hình vai đầu vai ngược:

Vai đầu vai ngược có đồ thị biến động giá ngược lại so với mô hình thuận, tạo thành các thung lũng. Mô hình vai đầu vai ngược sẽ bắt đầu bằng sự giảm giá, tạo đáy là vai, sau đó sẽ quay đầu trở lại tạo đỉnh.
Ngay sau khi tạo đỉnh lần 1, giá sẽ tiếp tục giảm mạnh, xuống đáy thấp hơn so với vai gọi là đầu. Giá quay đầu tăng trở lại tạo đỉnh lần 2 ngang bằng hoặc hơn so với đỉnh đầu tiên. Tiếp tục, giá sẽ giảm mạnh tạo đáy là vai thứ 2 và tiếp tục tăng trở lại phá vỡ đường viền cổ. Mô hình vai đầu vai nghịch đảo cho thấy xu hướng giảm giá của chứng khoán đã bị đảo ngược.

3. Ý nghĩa của mô hình vai đầu vai:

Mô hình đầu vai được ứng dụng rất nhiều trong quá trình giao dịch chứng khoán. Những nhà đầu tư sẽ dựa vào mô hình này để nắm bắt và phân tích thị trường dù rất hiếm khi xảy ra mô hình đầu vai hoàn hảo. Mô hình này sẽ có các ý nghĩa quan trong như:

• Dựa vào đó nhà đầu tư sẽ dự đoán được giá từ tăng sáng giảm và ngược lại. Mô hình thuận và nghịch sẽ cho ra các kết quả phân tích khác nhau. Nhà đầu tư sẽ đưa ra các đánh giá và dự đoán để có chiến thuật mua bán cổ phiếu hợp lý.
• Giúp các nhà đầu tư xác định được khoảng cắt lỗ hợp lý và mục tiêu giá sắp tới để tối ưu hoá lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro tài chính.

Theo các nhà đầu tư mô hình đầu vai hoàn hảo sẽ có đặc điểm là đường 2 đáy và 2 đỉnh bằng nhau. Những trường hợp này sẽ rất ít khi xảy ra trên thị trường. Thông thường trong đầu tư sẽ hay thấy mô hình đỉnh vai trái và vai phải sẽ không được bằng nhau, và 2 đáy sẽ có sự chênh lệch.

Ngoài các yếu tố trên thì giá và khối lượng giao dịch cũng đóng vai trò quan trọng khi đi phân tích mô hình này. Có thể nhận định động lực đang yếu đi nếu khối lượng giao dịch của chứng khoán không tăng mạnh dù đã tạo đỉnh ở vùng đầu. Số lượng cổ phiếu bị thu hẹp và bị xu hướng bán ra lấn át sẽ cho ra mô hình với phần vai phải thấp.

4. Cách giao dịch chứng khoán với mô hình vai đầu vai

Khi mô hình đầu vai xuất hiện các nhà đầu tư phải nhanh chóng phân tích và đưa ra thời điểm vào lệnh hợp lý. Cách giao dịch với mô hình này sẽ thường trải qua các bước sau:

• Xác định xu hướng của thị trường
  Bước này rất quan trọng, chúng ta cần phải nhận định được xu hướng tăng giảm của xu hướng thị trường. Cần phải biết được xu hướng giá đang tăng, giảm hay có đảo chiều hay không.
• Xác định điểm vào lệnh, điểm cắt lỗ và điểm chốt lãi:
  Thường thị trường sẽ có 2 trường hợp giao dịch chính sau khi phân tích.
  Cách 1: Bán khi giá đã giảm đến mức phá vỡ đường viền cổ. Nhà đầu tư sẽ đặt lệnh ở dưới đường viền cổ 1 chút. Điểm cắt lỗ sẽ thường được đặt ở trên vai phải, sau đó chốt lời ở tỷ lệ 1: 2 hay 1: 1.
  Cách 2: Khi giá thị trường phá vỡ đường viền cổ và đảo chiều thêm 1 lần nữa thì nhà đầu tư nên vào lệnh bán. Lệnh sẽ được đặt tại điểm giao giữa retest và đường viền cổ. Sau đó sẽ chốt lời và cắt lỗ như trên.
  Xác định điểm cắt lỗ: Điểm cắt lỗ sẽ nên được đặt ở trên đỉnh vai phải trên mô hình đầu vai.
  Xác định điểm chốt lãi: Điểm chốt lời được xác định và đo lường bằng khoảng cách từ đỉnh giữa chạm tới Neckline.

5. Những lưu ý khi giao dịch với mô hình vai đầu vai:

Để có thể sử dụng hiệu quả mô hình giá này và đưa ra các dự đoán tốt nhất cho thị trường thì các nhà đầu tư cần phải nắm được 6 lưu ý sau đây:

• Điểm bắt đầu của mô hình đầu vai thị trường phải đang ở xu hướng tăng và uptrend trước khi đi tìm mô hình.
• Các mô hình thường sẽ mang tính chủ quan. Cách phân tích và dự đoán sẽ còn phụ thuộc vào trader hay nhà đầu tư.
• Mô hình này xuất hiện ở tất cả các khung thời gian nên hoàn toàn có thể quan sát bằng mắt.
• Nhà đầu tư phải để mô hình được hoàn thiện hoàn toàn mới bắt đầu giao dịch để tránh rủi ro.
• Mô hình đầu vai sẽ có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác nhau và dẫn đến sự tăng giảm lệch so với dự đoán.
• Khi phân tích bạn nên sử dụng kết hợp thêm các chỉ báo kỹ thuật khác như MACD, RSI,…. sẽ giúp kết quả phân tích chính xác hơn.
• Mô hình phải được hình thành và hoàn thiện trong 1 xu hướng rõ ràng thì mới có độ tin cậy cao
• Không nên vào lệnh ngay khi mô hình phá vỡ đường neckline mà nên đơi pullback để kiểm tra lại mô hình, tránh trường hợp xảy ra sự “phá vỡ giả”

Không có mô hình nào thực sự hiệu quả 100%. Và mô hình vai đầu vai cũng không thực sự hoàn hảo, nếu như thị trường không diễn biến theo mô hình này sẽ khiến mức dừng lỗ bị ảnh hưởng. Do vậy, nhà đầu tư cần nhận định mô hình và quyết định đặt lệnh dựa trên biến động thực tế thị trường, tránh phụ thuộc quá vào mô hình này. Cần luyện tập thường xuyên và đánh giá lại quá trình áp dụng lý thuyết để rút ra kinh nghiệm thực tiễn và nâng cao khả năng chính xác trong thực chiến.